Ken je dat moment waarop je plots overvallen wordt door een gevoel waarvan je denkt: waar komt dit in hemelsnaam vandaan?

Je zit in je auto, het regent zachtjes op de voorruit, en terwijl je wacht aan het rood licht hoor je een liedje op de radio dat je ineens melancholisch maakt. Zonder waarschuwing zakt je stemming.

Geen idee waarom. Je brein fluistert je iets toe, en voor je het weet geloof je het.

Je brein doet exact wat het moet doen.
Alleen soms… een beetje té enthousiast.

We leren al van jongs af aan dat emoties ons overkomen. Je wordt boos. Je bent verdrietig. Alsof het onweersbuien zijn die opduiken zonder waarschuwing. Maar wat als dat idee… verkeerd is?

De wetenschap heeft de jongste jaren een bocht van 180 graden genomen.

Wat als jij je emoties niet ondergaat, maar zelf maakt? Wat als je boosheid niet “in jou” woont, maar jij haar ter plekke samenstelt, zoals een kok een gerecht maakt?

Emoties: geen bliksemschicht, maar bouwwerk

Lisa Feldman Barrett, neurowetenschapper en auteur van How Emotions Are Made (2017), stelt dat emoties geconstrueerd worden. Niet getriggerd. Niet automatisch. Jij bouwt ze. Elke keer opnieuw. Je brein doet dat op basis van voorspellingen, jouw levenslange verzameling ervaringen en het voortdurende monitoren van je lichaam (interoceptie).

“Je voelt niet wat er is. Je voelt wat je brein denkt dat er is.”

Dat heeft enorme implicaties.

Wat betekent dat voor jou?

Dat je meer invloed hebt op je emoties dan je ooit dacht.

1. Je lichaam is je emotionele thermostaat: het regelt voortdurend hoe warm of koud je je voelt vanbinnen

Een slecht geslapen nacht? Te weinig gegeten? Te veel notificaties? Dan raakt je body budget uit balans. En dus voel je je neerslachtig, gespannen of overprikkeld. Zonder duidelijke reden. Maar het is er wel.

Concrete stap: Let vandaag bewust op je lichaam: heb je honger, dorst, spanning? Reageer daarop zoals je voor een kind zou zorgen.

2. Woorden zijn toverstokjes

Wie alleen “ik voel me slecht” kan zeggen, heeft weinig greep op zijn binnenwereld. Wie woorden kent als “teleurgesteld”, “gefrustreerd”, “nostalgisch” of “melancholisch”… kan genuanceerder voelen. En dus gerichter handelen.

Concrete stap: Breid je emotiewoordenschat uit. Lees, luister, en verzamel. Begin vandaag met het benoemen van wat je voelt in preciezere termen.

3. Nieuwe ervaringen = nieuwe gevoelens

Elke keer dat je iets nieuws doet, voed je je brein met bouwmateriaal voor toekomstige emoties. Nieuwe plekken, mensen, gesprekken… geven je hersenen nieuwe combinaties om op te bouwen.

Concrete stap: Doe deze week iets wat je nog nooit deed. Klein mag. Een onbekend gerecht koken. Iemand bellen die je niet goed kent.

4. Visualiseer wie je wil zijn

Wanneer je nadenkt over hoe je wil reageren in een moeilijke situatie, activeer je mentale netwerken die je voorbereiden op die toekomst. Je maakt het makkelijker om straks echt op die manier te reageren.

Concrete stap: Denk nu even aan een situatie waarin je vaak ontploft of piekert. Stel je voor dat je kalm en helder reageert. Wat doe je? Wat zeg je? Herhaal dat beeld een paar keer per week.

Wat de zon je echt vertelt over je brein?

Voel je je blijer als de zon schijnt? Zeker.

Maar dat is geen waarheid over het weer. Dat is een voorspelling van je brein: “zon betekent veiligheid, energie, gezelligheid”. Die voorspelling creëert je gevoel van blijdschap.

Dat noemen we affectief realisme: je denkt dat je de wereld ziet zoals ze is, maar je ziet haar zoals je je voelt.

Cultuur maakt mee de cocktail

In Japan bestaat er een woord voor het gevoel na een mislukt kappersbezoek. In het Nederlands hebben we “gezellig”, iets wat voor velen onmisbaar is. Emoties zijn cultureel mee geconstrueerd. Wat je leert benoemen, leer je voelen. Wat je cultuur waardevol vindt, leer jij herkennen in jezelf.

Geen strijd tussen ratio en emotie: je brein is geen strijdtoneel maar een orkest

Denk aan je brein als een orkest. Geen aparte secties die tegen elkaar opboksen, maar een harmonieus samenspel van verschillende instrumenten.

Soms speelt de viool (je herinneringen) de hoofdrol, dan weer de trompet (je zintuigen) of de contrabas (je lichaamssensaties).

Je ratio en je emoties zijn geen rivalen, maar stemmen binnen hetzelfde muziekstuk. Ze spelen samen om jou in balans te houden, in een wereld die voortdurend verandert.

Je hebt geen reptielenbrein, limbisch systeem en neocortex die met elkaar vechten. Dat idee is achterhaald. Je hebt één brein, een netwerk dat voortdurend samenwerkt om te voorspellen wat je lichaam nodig heeft. En soms leidt dat tot iets wat we een emotie noemen.

Je maakt ze

Je emoties zijn geen passieve toestanden. Ze zijn actieve voorspellingen. Je maakt ze. En dat betekent dat je ze mee kan vormen. Niet door te onderdrukken. Wel door:

• Goed voor je lichaam te zorgen
• Nieuwe ervaringen op te doen
• Je taal te verfijnen
• Mentaal te oefenen op wie je wil zijn

Voel je vrij om te voelen

Emoties zijn echt. Ze zijn belangrijk. Ze kleuren je leven.

Maar je bent niet hun gevangene. Je bent hun architect.

Wat nu? Vraag je vandaag eens af: hoe zou ik me willen voelen? En wat kan ik nu doen om dat gevoel een klein duwtje te geven?

Ben je nieuwsgierig naar hoe je deze inzichten ook praktisch kunt toepassen, professioneel of privé? In de NLP Business Practitioner opleiding van Het Ontwikkelingsinstituut leer je hoe je je brein actief richting geeft met bewezen technieken uit de neuropsychologie, taalwetenschap en gedragsverandering. Geen trucjes, maar diepgaande tools voor wie écht wil groeien.

---

Bronnen Feldman Barrett, L. (2017). How emotions are made: The secret life of the brain. New York: Houghton Mifflin Harcourt. https://lisafeldmanbarrett.com

Siegel, E. H., Sands, M. K., Van den Noortgate, W., Condon, P., Chang, Y., Dy, J., Quigley, K. S., & Barrett, L. F. (2018). Emotion fingerprints or emotion populations? Psychological Bulletin, 144(4), 343–393. https://doi.org/10.1037/bul0000128

Mesquita, B. (2022). Between us: How cultures create emotions. New York: W.W. Norton & Company.

En als loopbaancoach, perfectionismecoach en personal breintrainer help ik mensen zoals jij om hun mindset en zelfvertrouwen te ontwikkelen en via kleine stappen naar een groots en gelukkig leven te gaan.

Met de nieuwste mentale technieken creëren we de gewoontes die jij wil en leer je goede beslissingen te nemen en los te breken van een belemmerend verleden.
Dus neem contact op wanneer je meer wil weten over hoe ik je kan helpen je problemen op te lossen en je doelen te bereiken.

Meer inzichten en tips deel ik graag met jou in een wekelijkse mail. Dus wanneer je je realiseert dat je meer uit het leven wil halen, meld je dan nu aan in via deze link omdat je dan elke week een tip krijgt toegestuurd.

Lees verder:
Onbeperkte relaxatietherapie bij je thuis
Perfectionisme maakt je net minder perfect
Gun jij jezelf een loopbaancoach?

P.S. Wanneer je dit artikel waardevol vindt, klik dan nu op een van de knoppen hieronder omdat je zo ook anderen inspireert met deze tips en inzichten. Of stuur het door naar één iemand die deze inzichten kan gebruiken. Want zo draag je bij aan een betere wereld. Dankjewel!