Vrijdagnamiddag. Sarah sluit haar laptop af en besluit een moment te ontspannen.

Met een kop koffie in de hand opent ze Instagram. Haar scrollen stopt abrupt: een foto van haar vroegere klasgenoot Els, breed lachend met een promotieplakkaat in haar handen, omringd door een team dat haar toejuicht.

Vijftig likes in tien minuten.

Sarah voelt een warme golf door haar lijf trekken; niet van trots, maar van jaloezie.

In haar hoofd gonst het: “Waarom zij wel en ik niet?”

Terwijl haar koffie koud wordt, voelt Sarah zich plots veel kleiner dan vijf minuten geleden.

Iedereen vergelijkt zich. Je brein is er zelfs voor geprogrammeerd. Het scant voortdurend de omgeving: wie staat er hoger, wie lager, waar hoor jij thuis (Festinger, 1954)?

Soms helpt dat je vooruit, soms zet het je vast.

Het goede nieuws: je kan dit ingebouwde mechanisme leren sturen.

Het oerinstinct van vergelijken

Stel je voor dat je je eerste werkdag hebt in een nieuw team.

Nog voor iemand iets zegt, registreert je brein wie ontspannen lacht, wie strak rechtop zit, wie stil blijft. Deze automatische scan bespaart energie en helpt je overleven; vroeger in de jungle, nu in de kantoorjungle.

Mini-actie:

• Merk vandaag één moment op waarin je brein automatisch vergelijkt.
• Fluister in gedachten: “Mijn brein zoekt houvast, dat is oké.”

De valkuil van de oneindige scroll

Op sociale media zie je vooral hoogtepunten. De eerste stappen achter de schermen krijg je niet te zien.

Veel opwaarts vergelijken kan leiden tot stress en lagere zelfwaardering (McComb et al., 2023).

Het voelt alsof je levenspad een kronkelig bospad is, terwijl dat van anderen een strak geplaveid fietspad lijkt.

Herkenbare situaties:

• Een ouder die andere ouders ziet pronken met perfecte schoolfoto’s.
• Een collega die LinkedIn opent en ziet dat “iedereen” promotie krijgt.
• Een freelancer die anderen ziet pronken met volle agenda’s terwijl hij nog klanten zoekt.

Mini-actie: Leg je smartphone in een andere kamer tijdens het eten. Zo creëer je een natuurlijke pauze voor je brein.

De 48-uursregel: jaloezie omzetten in actie

Vergelijken heeft pas waarde als het leidt tot beweging.

De 48-uursregel is simpel: zet binnen 48 uur één kleine, concrete actie op basis van wat je hebt gevoeld of gezien.

Stappen:

1. Kies één rolmodel. Niet tien tegelijk.
2. Zoek drie gelijkenissen. Wat delen jullie al?
3. Plan één mini-actie. Binnen 48 uur uitvoeren.

Voorbeeld: Sarah besluit Els te bellen. Niet om zichzelf te pijnigen, maar om te leren. Binnen twee dagen spreken ze af voor koffie. Een maand later pitcht Sarah zelf een project bij haar leidinggevende.

Mini-actie: Noteer één stap in je agenda. Hoe klein ook: een mail, een brainstorm, een vraag stellen.

Van neerwaarts vergelijken naar opwaarts helpen

Het kan verleidelijk zijn om neer te kijken op iemand die “achter” jou staat. Maar iemand helpen geeft meer voldoening en scherpt je eigen vaardigheden (Hill et al., 2022).

Zo maak je het waardevol:

• Richt je op één specifiek thema.
• Vraag de ander wat ze concreet meenemen.
• Laat duidelijk weten dat jij begeleidt, maar niet redt.

Mini-actie: Stuur vandaag één persoon een kort bericht om iets te delen waar hij of zij mee kan groeien.

Vergelijken met mildheid

Zelfcompassie werkt als een zachte filter tussen jou en de harde rand van vergelijken. Mildheid tegenover jezelf dempt de pijn van sociale vergelijking (Tian et al., 2025).

Ritueel:

• Na een prikmoment schrijf je: “Ik ben onderweg, dit leer ik nog.”
• Bedenk drie dingen die je niet ziet van het leven van de ander.
• Stel vaste vensters in voor sociale media.

Mini-actie: Schrijf vanavond je vriendelijke zin in je notities-app en lees ze luidop.

Ervaar het verschil

Vergelijken is menselijk, maar hoeft je niet te verlammen.

Met de 48-uursregel geef je je brein richting.

Kies vandaag één rolmodel, één mini-actie en één persoon om te helpen.

Binnen 48 uur ervaar je het verschil: minder vergelijken, meer groeien.

Referenties

• Festinger, L. (1954). A theory of social comparison processes. Human Relations, 7(2), 117–140. https://www2.psych.ubc.ca/~schaller/528Readings/Festinger1954.pdf
• Hill, S. E. M., et al. (2022). The nature and evolution of the mentoring relationship in academic health centers. Journal of Clinical Psychology in Medical Settings, 29(4), 818–829. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9243938/
• McComb, C. A., et al. (2023). A meta-analysis of the effects of social media exposure to upward comparison on self-evaluations. Journal of Broadcasting & Electronic Media. https://doi.org/10.1080/15213269.2023.2180647
• Tian, J., Li, B., & Zhang, R. (2025). The impact of upward social comparison on social media on appearance anxiety: A moderated mediation model. Behavioral Sciences, 15(1), 8. https://www.mdpi.com/2076-328X/15/1/8

Als loopbaancoach, perfectionismecoach en personal breintrainer help ik mensen zoals jij om hun mindset en zelfvertrouwen te ontwikkelen en via kleine stappen naar een groots en gelukkig leven te gaan.

Met bewezen mentale technieken creëren we de gewoontes die jij wil en leer je goede beslissingen te nemen en los te breken van een belemmerend verleden.

Dus neem contact op wanneer je meer wil weten over hoe ik je kan helpen je problemen op te lossen en je doelen te bereiken.

Meer inzichten en tips deel ik graag met jou in een wekelijkse mail. Dus wanneer je je realiseert dat je meer uit het leven wil halen, meld je dan nu aan in via deze link omdat je dan elke week een tip krijgt toegestuurd:

Ja, stuur me wekelijks tips

Lees verder:
Onbeperkte relaxatietherapie bij je thuis
Perfectionisme maakt je net minder perfect
Gun jij jezelf een loopbaancoach

P.S. Wanneer je dit artikel waardevol vindt, klik dan nu op een van de knoppen hieronder omdat je zo ook anderen inspireert met deze tips en inzichten. Of stuur het door naar één iemand die deze inzichten kan gebruiken. Want zo draag je bij aan een betere wereld. Dankjewel!