Je zit in een vergadering waar je baas vraagt om frisse ideeën voor een belangrijk project.

Je hebt een helder inzicht – een idee dat echt het verschil kan maken. Je hart begint sneller te kloppen en een golf van enthousiasme spoelt over je heen.

Maar dan, ineens, klinkt dat stemmetje: “Ze gaan je uitlachen. Je idee is vast belachelijk.” Je voelt een knoop in je maag, je glimlach verdwijnt, en je besluit niets te zeggen.

Terwijl de kans voorbijgaat, blijft de gedachte hangen: “Waarom geloofde ik niet in mezelf?” Je voelt je hart sneller kloppen en besluit te zwijgen.

Ondertussen wordt een minder sterk idee gepresenteerd, en je denkt: “Had ik maar wat gezegd.”

Herkenbaar? Dat stemmetje, jouw innerlijke criticus, kan een hardnekkige saboteur zijn.

Het goede nieuws: je kunt hem leren temmen.

Waarom we een innerlijke criticus hebben

Laten we eerst begrijpen waar die stem vandaan komt. Evolutionair gezien heeft ons brein een dreigingsdetectiesysteem ontwikkeld, vergelijkbaar met een rookmelder. Het slaat alarm bij het minste teken van gevaar, bedoeld om ons veilig te houden.

Stel je voor dat je een belangrijk verslag moet indienen en je denkt: “Wat als mijn baas dit slecht vindt?” Je brein interpreteert deze gedachte als een dreiging, alsof het rookmelder-alarm afgaat.

Deze “bewaker” zorgt ervoor dat we fouten vermijden en leren van kritiek. Een fMRI-onderzoek aan Kingsway Hospital toonde aan dat zelfkritiek dezelfde hersengebieden activeert als fysieke dreiging. Deze gebieden, zoals de amygdala, zijn verantwoordelijk voor het verwerken van emoties en het activeren van onze vecht-of-vluchtreactie.

Dit betekent dat zelfkritiek niet alleen mentaal belastend is, maar ook een lichamelijke stressreactie kan veroorzaken. Dat verklaart waarom kritiek soms voelt alsof je letterlijk wordt aangevallen.

Het probleem? Dat systeem schiet soms door. In plaats van ons te beschermen, houdt het ons klein. Denk aan de keer dat je niet sprak tijdens een presentatie, uit angst voor afwijzing. Hoeveel kansen zijn zo verloren gegaan?

Het probleem met te veel zelfkritiek

Te veel luisteren naar je innerlijke criticus beperkt niet alleen je creativiteit, maar kan ook leiden tot vermijdingsgedrag.

Neem bijvoorbeeld Sophie, een getalenteerde illustrator die al jaren twijfelt om haar werk online te delen. Ze droomt ervan haar illustraties in boeken en tijdschriften te zien, maar die stem in haar hoofd fluistert voortdurend: “Wat als niemand het mooi vindt?” Hierdoor stelt ze haar plannen steeds uit. Haar twijfels zorgen ervoor dat haar werk ongezien blijft, en dit knaagt aan haar motivatie.

Pas toen ze haar eerste tekening voorzichtig op sociale media deelde, ontdekte ze hoeveel mensen haar werk bewonderden. Die kleine stap gaf haar het vertrouwen om verder te gaan en haar passie na te jagen. Elke keer dat ze eraan denkt, hoort ze die stem: “Wat als mensen het belachelijk vinden?”

Of ze wil deelnemen aan een netwerkbijeenkomst, maar haar innerlijke criticus fluistert: “Je hebt niets zinnigs te zeggen.” Uiteindelijk besluit ze vaak niets te doen, waardoor ze niet alleen kansen mist, maar ook haar zelfvertrouwen ondermijnt.

Dit soort vermijdingsgedrag zorgt ervoor dat je jezelf afsluit van nieuwe ervaringen, groei en zelfs waardevolle connecties.

3 eenvoudige stappen om je innerlijke criticus te temmen

Stap 1: Ontmasker je aannames

Wanneer je innerlijke criticus opduikt, vraag jezelf dan af: “Welke aanname maak ik nu?”

Stel, je hebt een idee tijdens een vergadering maar durft het niet te delen. Misschien denk je: “Als ik dit zeg, word ik uitgelachen.”

Besef dat dit een aanname is, geen feit. De waarheid is dat je niet kunt voorspellen hoe anderen zullen reageren.

Stap 2: Zoek tegenbewijs

Schrijf drie redenen op waarom jouw aanname onjuist kan zijn. Bijvoorbeeld:

• Misschien waardeert je team een frisse invalshoek.
• Misschien denken ze: “Wow, dat hadden we zelf niet bedacht.”
• Misschien leidt jouw idee tot een nóg beter idee.

Neem bijvoorbeeld Mark, een projectmanager die bang was zijn idee voor een nieuwe workflow te delen. Hij werkte aan een complex project waarin de deadlines voortdurend werden overschreden door inefficiënte processen.

Mark had een idee om de workflow te stroomlijnen, maar twijfelde omdat hij dacht dat zijn collega’s het zouden afwijzen als te ambitieus.

Uiteindelijk besloot hij het toch te delen, en tot zijn verrassing reageerde het team enthousiast. Zijn idee werd niet alleen goedgekeurd, maar leidde ook tot een aanzienlijke tijdsbesparing en verbeterde samenwerking binnen het project. Hij dacht: “Ze zullen zeggen dat het niet haalbaar is.”

Maar toen hij dit tegenbewijs zocht, realiseerde hij zich dat zijn team openstaat voor innovatieve oplossingen. Toen hij het idee uiteindelijk presenteerde, leidde het niet alleen tot positieve feedback, maar werd het ook als basis gebruikt voor verdere verbeteringen.

Door alternatieve scenario’s te overwegen, maak je ruimte voor mogelijkheden en verminder je de kracht van je angst.

Stap 3: Zoek naar positieve uitkomsten, zelfs bij afwijzing

Wat als je idee wél wordt afgewezen? Denk na over wat je hieruit kunt halen:

• Je bouwt zelfvertrouwen op door toch je stem te laten horen.
• Je leert hoe je ideeën beter kunt verwoorden.
• Misschien inspireer je iemand anders, zelfs al is jouw suggestie niet direct bruikbaar.

Door deze oefening verleg je je focus van “Wat kan er misgaan?” naar “Welke waarde haal ik hieruit, ongeacht de uitkomst?”

3 tips om deze methode in je dagelijks leven toe te passen

Wil je zelf aan de slag? Hier zijn enkele praktische manieren:

1. Gebruik een “kritiekdagboek”:
   
   Noteer momenten waarop je innerlijke criticus opspeelt. Bijvoorbeeld: je hebt een uitdagend gesprek met je leidinggevende en je denkt achteraf: “Ik kwam niet sterk over.” Schrijf op wat je precies dacht, hoe je je voelde, en wat je zou willen verbeteren.
   
   Je dagboekinvoer kan er zo uitzien: “Vandaag dacht ik dat mijn suggesties niet goed genoeg waren. Ik voelde me onzeker en stil. Maar ik merkte dat mijn leidinggevende toch doorvroeg, wat betekent dat mijn input waardevol werd gevonden.” Dit helpt je om patronen te herkennen en constructiever met zelfkritiek om te gaan.
   
   Bijvoorbeeld, stel dat je een presentatie hebt gegeven en je merkt dat je denkt: “Ik had dat beter kunnen doen.” Schrijf op wat die stem precies zegt, hoe je je voelde, en of er bewijs is dat die kritiek terecht is. Stel dat je bijvoorbeeld na een teamvergadering denkt: “Waarom zei ik dat? Het klonk stom.” Noteer deze gedachte en vraag jezelf af of anderen echt zo kritisch naar jou keken.
   
   
2. Oefen met kleine stappen:
   
   Begin met het delen van ideeën in een veilige omgeving, zoals met vrienden of een vertrouwelijke collega. Bijvoorbeeld, stel je voor dat je een nieuw recept hebt uitgeprobeerd. Deel je ervaring met een vriend en vraag om feedback. Dit helpt je wennen aan het uiten van ideeën zonder angst voor oordeel.
   
   
3. Wees vriendelijk voor jezelf:
   
   Stel je voor dat je beste vriend dezelfde gedachten heeft. Wat zou je tegen hen zeggen? Pas datzelfde advies toe op jezelf. Bijvoorbeeld: als je denkt “Ik heb dit compleet verpest,” vraag jezelf dan af: “Wat zou ik tegen mijn beste vriend zeggen als hij of zij dit zei?” Waarschijnlijk iets als: “Dat valt best mee, je hebt het geprobeerd en daar leer je van.“

Maak ruimte voor groei

Je innerlijke criticus is geen vijand. Zie hem eerder als een overbezorgde vriend die bang is dat je gekwetst raakt.

Door deze stem niet te negeren, maar vriendelijk te onderzoeken, kun je de controle terugnemen.

En wie weet? Misschien ontdek je dat de ideeën die je tegenhouden precies diegene zijn die je het verst kunnen brengen.

Dus, de volgende keer dat je twijfelt om je mening te delen of een kans te grijpen, stel jezelf één simpele vraag: “Wat zou ik doen als mijn innerlijke criticus even pauze nam?”

Het antwoord zou je zomaar kunnen verrassen.

Als loopbaancoach, perfectionismecoach en personal breintrainer help ik mensen zoals jij om om te gaan met hun innerlijke criticus en om hun mindset en zelfvertrouwen te ontwikkelen en via kleine stappen naar een groots en gelukkig leven te gaan.

Met de nieuwste mentale technieken creëren we de gewoontes die jij wil en leer je goede beslissingen te nemen en los te breken van een belemmerend verleden.

Dus neem contact op wanneer je meer wil weten over hoe ik je kan helpen je problemen op te lossen en je doelen te bereiken.

Meer inzichten en tips deel ik graag met jou in een wekelijkse mail. Dus wanneer je je realiseert dat je meer uit het leven wil halen, meld je dan nu aan in via deze link omdat je dan elke week een tip krijgt toegestuurd:

Ja, stuur me wekelijks tips

Lees verder:
Onbeperkte relaxatietherapie bij je thuis
Perfectionisme maakt je net minder perfect
Gun jij jezelf een loopbaancoach?

P.S. Wanneer je dit artikel waardevol vindt, klik dan nu op een van de knoppen hieronder omdat je zo ook anderen inspireert met deze tips en inzichten. Of stuur het door naar één iemand die deze inzichten kan gebruiken. Want zo draag je bij aan een betere wereld. Dankjewel!